حقوق بزه‌دیده در حقوق ایران و عراق با نگاهی به اسناد بین‌المللی

چکیده:
بزه‌دیده، شخصی است که به دلیل شرایط ناشی از جرم، دارای حقوق ماهوی و شکلی برای بازگشت به جامعه و احقاق حقوق خود است. بزه‌دیده به حمایت از نظر تقنینی و قضایی نیاز دارد. اساس این حقوق، در اسناد بین‌المللی باید جست و جو کرد ولی این حقوق، در هیچ سند و دادگاه بین‌المللی به طور یکسان و کامل و جامع مطرح نشده است. مهمترین حقوق ماهوی بزه‌دیده که در قانون ایران و عراق به طور صریح و یا ضمنی آن را پذیرفته و نسبت به آن ماده قانونی تصویب شده است، در سه موضوع قرار دارد. موضوع اول مربوط به شناسایی بزه‌دیده است که عبارت است از : حـق مـورد تـوجه‌ قـرار‌ گـرفتن، حق دسترسی‌ به عدالت کیفری و حق پذیرفته شدن. موضوع دوم مربوط به حمایت از بزه‌دیده است که عبارت است از: حق‌ گوش‌ فرا دادن، حق‌ آگـاهی‌ یافتن و حق‌ حـمایت شـدن. موضوع سوم مربوط به جبران خسارت بزه‌دیده است که عبارت است از : حق بر عهده گرفتن هزینه‌های بزه‌دیده و حق جبران ضرر و زیان. مهمترین حقوق شکلی نیز به دو موضوع تقسیم می‌شود. موضوع نخست از لحظه وقوع جرم تا صدور حکم که عبارت است از: حق شروع یا پایان شکایت، استرداد اموال بزه‌دیده، حق داشتن وکیل، نماینده، قیم و استفاده از مشاور و مترجم، طرح دعوی ضرر و زیان، عدم تحمیل هزینه به بزه‌دیده و حق دادرسی عادلانه. موضوع دوم از مرحله صدور تا اجرای حکم که عبارت است از : تامین امنیت بزه‌دیده، خانواده و شهود وی و حق بزه‌دیده در تعیین میزان و نوع مجازات. سیاست جنایی ایران و عراق در برخی از زمینه‌ها به یکدیگر مشابه است اما تفاوت در شرایط اجتماعی و داخلی ایران و عراق باعث می‌شود تا زمینه رشد و توجه به بزه‌دیده در کشور عراق، از ایران عقب تر باشد. از طرفی ایراداتی مانند اجرای صحیح حقوق بزه‌دیده منجر می‌شود تا هر دو کشور را در اجرای حقوق بزه‌دیده موفق ندانیم و تنها در زمینه حمایت نظری از بزه‌دیده پیشرفت‌هایی حاصل شده باشد. به نظر می‌رسد ایرادات تقنینی و نواقص قانونی، بیشترین آسیب را به موضوع حمایت و حقوق بزه‌دیده وارد می کند. بدیهی است که اسناد بین‌المللی نیز همانند قوانین ایران و عراق، با انتقاد اصلی جامع و مانع نبودن روبرو خواهد بود. این تحقیق به بررسی گونه‌های حقوق بزه دیده در قوانین ایران و عراق با نگاهی به اسناد بین‌‎المللی خواهد پرداخت.

دانــلود رایگان صفحات ابتدایی از ganj.irandoc.ac.ir